ثامن‌الائمه^(ع)، پادگان،  مرکز آموزش نظامی نیروهای بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اراک، در شرق روستای کارچان، ۳۲ کیلومتری شرق اراک و کیلومتر ۲۵ جاده اراک ـ قم، در مرکز استان مرکزی.

پادگان ثامن‌الائمه در نزدیکی شهر اراک^*، مرکز استان مرکزی^*، در زمینی مسطح و هم‌جوار با کوهستان در شرایط آب‌وهوایی معتدل جای دارد و فاصلة آن با جادۀ اصلی ترانزیتی هفت کیلومتر است. زمین آن جزئی از اراضی ملی، نزدیک به خطوط انتقال برق و تلفن؛ و همچنین دارای منابع آب زیرزمینی خوبی است (حسین‌آبادی).

پیشینة شکل‌گیری پادگان ثامن‌الائمه به بهمن ۱۳۶۲ بازمی‌گردد؛ هنگامی‌که در جریان اجرای طرح «لبیک یا خمینی»، شمار بسیاری از نیروهای داوطلب استان مرکزی در قالب دوازده گردان سازماندهی شدند و منطقة کنونی پادگان ثامن‌الائمه^(ع)، به‌منزلة اردوگاه و منطقة رزمایش و تمرین رزمی این گردان‌ها در نظر گرفته شد. گاهی نیز در این پادگان، مانورهای عملیاتی برگزار می‌شد تا اینکه در میانۀ جنگ تحمیلی ارتش عراق بر ضد ایران، در تیر ۱۳۶۵، هم‏زمان با راه‌اندازی اردوگاه‌های قدس در سراسر کشور، این اردوگاه نیز بدین‌منظور اختصاص یافت و به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی استان مرکزی^* واگذار شد؛ سپس در همان زمان، به‌سبب استقبال مردم استان برای شرکت در جنگ و نبود مرکز آموزش نظامی، به پیشنهاد نادر مرادی، فرمانده وقت سپاه ناحیة مرکزی، با راه‌اندازی مرکز آموزش بسیج در این مکان موافقت شد (حسین‌آبادی).

نام این پادگان برگرفته از جایگاه والای امام هشتم(ع) در نزد مردم است که در زمینی به مساحت ۷۰۰ هکتار، با مشارکت کارخانه‌ها، اداره‌ها، ستاد پشتیبیانی جنگ و واحدهای تدارکات و مهندسی سپاه پاسداران اراک، از تیر تا بهمن ۱۳۶۵ ساخته و به‌منظور آموزش نظامی آماده بهره‌برداری شد (سمیعی).

برای ایجاد کاربری ویژۀ آموزش نظامی این پادگان، نخست از خاکریز به‏منزلة حفاظ استفاده شد و به‌تدریج دورتادور آن را سیم‌خاردار کشیدند؛ سپس برجک‌های نگهبانی، ساختمان دژبانی و اتاق مراجعه مردمی، سرویس بهداشتی، آسایشگاه‌ها (دو سوله بزرگ در دو طبقه)، کلاس‌های آموزشی، سالن غذاخوری، آشپزخانه کوچک، ساختمان اداری (کانکس)، بهداری، انبار کالا و مهمات (کانتینر)، میدان صبحگاه، منبع‌های آب آشامیدنی و غیرآشامیدنی، میدان تیر، منطقة رزمایش و فضاهای آموزشی عملی رزمی، به این بنا افزوده شد (همو).

سازمان پادگان شامل فرمانده (مسئول آموزش)، جانشین، آموزش، تدارکات، مهندسی، واحد نیروهای انسانی، گردان آموزشی، مخابرات، بهداری، امور مالی، مدیریت داخلی، عقیدتی و تحقیقات نظامی بود. پیش از شروع کار، افزون‌بر معرفی افراد مناسب برای هر قسمت به فرماندهی سپاه، شرح وظایف آنان نیز ارائه می‌شد(حسین‌آبادی).

در زمان جنگ تحمیلی، مجتبی حسین‌آبادی، فرماندهی پادگان را عهده‌دار بود. او مربی و مسئول آموزش پادگان حمزه سیدالشهدای تهران بود که با کمک سیدمرتضی میرعلی‌یاری، در سمت جانشین خود؛ محمد آقاصالح، مسئول آموزش؛ عطاءالله مرادی و حسین جعفرنژاد، مسئول گردان آموزشی و شماری از مربیان بسیج شهرستان اراک، دوره‌های آموزشی را برگزار می‌کردند(همو؛ میرعلیاری).

آموزش‌های عملی و نظری این مرکز عبارت بود از: اسلحه‌شناسی، تمرین حالات تیراندازی در روز و شب، راه‌کنش(تاکتیک)، آرایش و حرکت‌های نظامی، آشنایی با انواع موانع و تله‌های انفجاری (تخریب)، امداد و بهداشت، شناخت عوامل شیمیایی و مقابله با آن‌ها، مخابرات، آمادگی جسمانی و دوره‌های عقیدتی و سیاسی (آقاصالح).

دوره‌های آموزشی پادگان دوازده بار و از ۱۴ بهمن ۱۳۶۵ تا ۷ آبان ۱۳۶۷ و بین ۳۰ تا ۴۵ روز برگزار‌ شد. در آغاز هر دوره، فرمانده پادگان افزون‌بر معرفی مربیان، فرماندهان و مسئولان، تمام شرایط پادگان و آموزش‌ها را به نیروها اعلام می‌کرد (همو، حسین‌آبادی؛ میرعلیاری). شمار آموزش‌گیرندگان و مدت زمان هر دوره به این ترتیب بوده است:

دوره اول: از ۱۴بهمن تا ۲۸ اسفند ۱۳۶۵ با حضور ۴۰۰ تن از بسیجیان برگزار شد. سرمای زمستان و آماده نبودن کامل آسایشگا‌ه‌ها، سبب شد نیروها از آغاز دوره به مدت یک هفته در مرکز تربیت‏معلم و مدرسه‌ای در شهر اراک مستقر شوند و پس از سازماندهی، آموزش‌های اولیه را آغاز کنند. چندی بعد، در پی بمباران شهرها و تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها به پادگان منتقل شدند. ازجمله مشکلات این دوره، نداشتن دسترسی به حمام بود که رزمندگان مجبور بودند، بنابر ضرورت، نوبتی از حمام روستاهای کارچان (تبدیل به شهر در ۱۳۸۸ش)، خیرآباد و شهسواران استفاده کنند. در این زمان برق پادگان از طریق مولّد تأمین می‌شد (همان‏ها؛ اداره ... ).

 دوره دوم: در نوروز ۱۳۶۶، پیش از شروع این دوره، منطقۀ رزمایش و میدان تیر این پادگان با کوشش محمد حاج‌علی‌بیگی و نیروهای آموزش نظامی در طی ۱۰ روز آماده شد. این دوره از ۱۴ فروردین ۱۳۶۶ به مدت ۴۵ روز طول کشید و ۴۵۰ بسیجی، آموزش‌های نظامی را فراگرفتند. از کارهای خلاقانه این دوره که به‌سبب کمبود نیرو صورت گرفت، شناسایی سربازان مستعد برای فرماندهی گروهان و مربی آموزش نظامی بود؛ همچنین از مشکلات آن می‌توان به نبود حمام، کمبود آب آشامیدنی و وسایل کمک‏آموزشی اشاره کرد.

دوره سوم: از ۱۶ خرداد ۱۳۶۶ با حضور ۳۵۰ تن از بسیجیان و ۱۳۰ سرباز آغاز شد. در این دوره مساعد بودن هوا ‌سبب شد تمرین‌های نظامی ۴۸ ساعت، بیرون از پادگان اجرا شود.

دوره چهارم: از ۵ مرداد ۱۳۶۶ با حضور ۳۵۰ تن از بسیجیان و ۱۵۰ سرباز، ۴۵ روز طول کشید. حضور شش تن از آموزگاران در سِمَت مربی، مسئول تبلیغات و جانشین آموزشی- عقیدتی از ویژگی‌های خاص این دوره بود.

دوره پنجم: از ۲۳ شهریور ۱۳۶۶ با حضور ۳۵۰ تن از بسیجیان و ۱۵۰ تن سرباز آغاز شد و ۴۵ روز به درازا کشید. به‌رغم آموزش و توجیه نیروها، یک تن از بسیجیان به نام مقدسی در اثر سهل‌انگاری و برخورد غیرعمد گلوله خمپاره در خارج از محوطه استقرار نیروها به شهادت رسید.

دوره ششم: از ۲۰ آبان ۱۳۶۶ آغاز شد و شمار نیروها و مدت آن مانند دورۀ پیشین بود. راه‌اندازی حمام عمومی پادگان (25 دوش)، اتصال برق سراسری و راه‌اندازی موتورآب، آشپزخانه استاندارد و میدان تیر شبانه (افزایش دید و دقت نیروها)، از مهم‌ترین رخدادهای این دوره بود.

دوره هفتم: از ۱۵ دی ۱۳۶۶ با حضور ۵۰۰ تن از بسیجیان در طول ۴۵ روز برگزار شد. راه‌اندازی بهداری مجهز در پادگان با حضور یک پزشک عمومی پاره‏وقت، مهم‌ترین رخداد این دوره بود.

دوره هشتم: از ۱۰ اسفند ۱۳۶۶ با حضور ۴۷۰ تن از بسیجیان و در مدت ۴۵ روز انجام شد.

دوره نهم: از ۳۰ فروردین ۱۳۶۷ با حضور ۴۰۰ تن از بسیجیان ۴۵ روز طول کشید.

دوره دهم: از ۱۵ خرداد ۱۳۶۷ با حضور ۴۰۰ تن از بسیجیان در ۴۵ روز انجام شد. در پایان این دوره، پانزده تن از نیروی‌های آموزش نظامی برای شرکت در عملیات مرصاد به جبهه اعزام شدند.

 دوره یازدهم: از ۱۰ مرداد ۱۳۶۷ با حضور ۲۸۰ تن از بسیجیان در مدت ۴۵ روزه انجام شد. شمار کم بسیجیان حاضر در این دوره، به سبب پذیرش قطعنامه ۵۹۸ بوده است.

دوره دوازدهم: از ۲۸ شهریور ۱۳۶۷ با حضور ۲۵۰ تن از بسیجیان در مدت ۵۰ روز انجام شد و آخرین دوره آموزش نیروهای بسیجی بود و پس‌ازآن، فقط در این پادگان، آموزش‌های ضرورت خدمت سربازی و تداوم آموزش بسیج برگزار شد (همان‏ها).

در سراسر این دوره‌ها، برنامه‌های صبحگاهی، پیاده‌روی‌های شبانه، اردوهای پایان‌دوره به مدت ۴۸ تا ۷۲ ساعت در خارج از پادگان، رزم‌های شبانه، مراسم‌ معنوی (دعای کمیل، زیارت عاشورا) و مسابقات ورزشی داخل پادگان (فوتبال، دوومیدانی و تیراندازی) برگزار می‌شد. شرکت در نماز جمعه (هر دوره دو مرحله)، راه‌پیمایی‌های مناسبتی (روز قدس، ۲۲ بهمن)، دعوت از مسئولان استان ازجمله: امام‏جمعه، فرماندهان سپاه، استاندار، نمایندگان مجلس، فرماندهان جنگ برای سخنرانی در جمع نیروهای آموزشی از دیگر برنامه‌های فرهنگی- اجتماعی آن بوده و همچنین با یگان‌های رزم استان (لشکر مهندسی رزمی ۴۲ قدر، لشکر ۱۷ علی‌‏بن‏ابیطالب^(ع)، لشکر ۷۱ روح‏الله و مراکز آموزشی استان‌های قم، تهران، زنجان و سمنان) ارتباط مستمر داشته است (حسین‌آبادی).

پس از جنگ تحمیلی، این پادگان در طی پنج سال، مرکز آموزش سربازان وظیفه در استان مرکزی و برخی استان‌های دیگر با همان کارکنان (با کمی تغییرات) بود تا اینکه در ۱۳۷۲ش بنابر نیاز لشکر مهندسی ۴۲ قدر، به منزله پادگان عقبه، در اختیار آن یگان قرار گرفت (همان؛ اداره)

مآخذ:  آقاصالح، محمد (معاون پیشین آموزشی پادگان)، مصاحبه با مجتبی حسین‎آبادی، مرداد ۱۴۰۱؛ حسین‌آبادی، مجتبی (فرمانده پادگان ثامن‌الائمه)، اطلاعات شخصی؛ سمیعی، غلامعباس (مهندس پادگان)، مصاحبه با مجتبی حسین‎آبادی ، تیر ۱۴۰۱؛ میرعلیاری، مرتضی (جانشین پادگان)، مصاحبه با مجتبی حسین‎آبادی تیر ۱۴۰۱؛ مرکز اسناد و مدارک اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان مرکزی، برگه مصاحبه با قدرت‏الله (مربی سلاح) کریمی، علی (مربی تخریب)، قاسمی، قاسم (مربی سلاح)، شاه‏محمدی، محمد (مربی تفکیک)، حاج‌علی‌بیگی (مربی تاکنیک)، وروانی، مرتضی (نیروی انسانی)، سند بی‏تا، بش، موجود در اداره‏کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس.

/مجتبی حسین‌آبادی/